به گزارش مشرق، پرفسور محمد اسماعیل اکبری - پدر پزشکی جامعه نگر ایران و فوق تخصص جراحی غدد و سرطان، با اشاره به اینکه پیش از این راجع به زخمهای پا در بیماران دیابتیک صحبت کردم و اینک زخمهای مرتبط با عروق پا که ممکن است زمینه دیابتیک هم نداشته باشند، مطرح می‌کنم، اظهار داشت: هرگونه تعلل و تاخیر در مراجعه به پزشک و مراکز درمانی در بیماران دچار زخمهای دیابتی میتواند فاجعه آفرین باشد.
مروری بر زخمهای پا/ زخمهای حاصل از نارسایی شریانهای اندام تحتانی
این نوع از زخمهای پا، در سنین بالا بوجود می‌آید و تظاهری از بیماری تصلب شرایین گسترده و سیستمی است، این مورد در 10 درصد از افراد مسن دیده می‌شود. شایعترین تظاهر بیماری، لنگیدن متناوب وعدم توانایی در تداوم راه رفتن طولانی است.
درد شبانه و درد در حالت استراحت نشانه ای از تنگی شدید شریانی است. زخمهای حاصل از تنگی شدید شریانی پا معمولا در نوک انگشتان پا و پشت پا بوجود می‌آیند.
مصرف سیگار و بیماری دیابت از عمده فاکتورهای خطر این نوع از زخمهای پا وبیماری‌های شریانی مسبب زخم پا هستند. درمان این نوع زخمها شامل کاهش فاکتورهای خطر، مصرف دارو تحت نظر پزشک و در صورت نیاز جراحی بازسازی و یا ترمیم عروق است.
نکته بسیار مهم این است که دردهای مزمن و فزاینده اندام تحتانی و محدودیت حرکتی باید شک به بیماریهای شریانی را بالا برده و ضرورت بررسی‌های تشخیصی و درمانی را ایجاب می‌کند.
زخمهای وریدی یا سیاهرگی
واریس‌ها و سایر نارسایی‌ها و بیماریهای وریدی عمده عوامل زخمهای وریدی را شامل می‌شوند که در قریب به 10 درصد جمعیت عمومی مشاهده می‌شود. چاقی، جنس مونث، بی تحرکی و سابقه خانوادگی مثبت از بیماریهای وریدی عمده فاکتورهای خطر در ایجاد واریس‌ها هستند.
افراد مبتلا، دچار درد مبهم، سنگینی در پاها و خستگی زودرس و درد در ساق پاها هستند. در موارد شدید نارسایی وریدی زخمهای چرکی و مترشحه با رنگدانه‌های قهوه ای و آبی رنگ در اطراف و همراه با بافت قرمز و شکننده در مرکز زخم در سمت داخلی ساق و قوزک داخلی مشاهده می‌شود.
بررسی دقیق وضعیت وریدها، کاهش عوامل خطر، معاینه دقیق، درمان دارویی و فعالیت فیزیکی مداوم نقش تشخیصی و درمانی در این نوع زخمهای پا دارد. پوشیدن مداوم جورابهای استاندارد واریس منجر به بهبود غالب این زخمها می‌شود و در مواردی هم نیاز به جراحی واریس‌ها وجود دارد.
بیماری برگر
نوعی بیماری مزمن و التهابی قطعه ای پیشرونده و غیر آترواسکلروتیک است که شریانهای کوچک و متوسط، وریدها واعصاب اندام‌ها را گرفتار می‌کند.
سن معمول این بیماران از 20 تا 50 سالگی است و در مردان سیگاری شایعتر از سایرین بوده و سیگار فاکتور خطر مستقل در این بیماری است. بیماری با درد، لنگیدن و نهایتاً نکروز و ازبین رفتن وسیاه شدن تدریجی پاها و دستها تظاهر می‌یابد. تشخیص دقیق بیماری، ترک سیگار و درمانهای دارویی وبعضاً جراحی در درمان این بیماری نقش دارد.
زخم پای دیابتی
زخم‌هایی چرکی، نرم، مترشحه و بد بو هستند که غالبا در نواحی تحت فشار پاها و انگشتان بوجود می‌آید. در بیماران دیابتی به مرور زمان شریانهای کوچک خون‌رسان به عصب‌های سطحی دچار انسداد شده و منجر به نروپاتی می‌شود و حس اندام‌ها از بین می‌رود، مضافاً اینکه تجمع خون در بستر مویرگی و افزایش فشار خون منجر به اِدم پاها و اختلال در تخلیه خون سیاهرگی و نهایتاً اشکال در خونرسانی به بافت‌های نرم پا می‌شود. همچنین سیستم ایمنی در بیماران دیابتی دچار ضعف و نقصان می‌شود.
در این بیماران به محض ایجاد کوچکترین زخم یا خراش در پاها و یا دستها، ترکیبی از میکرو ارگانیسم‌های مختلف و بیماریزا در کنار عوامل فوق الذکر منجر به ایجاد و پیشرفت زخم پای دیابتی و یا زخم دیابتی در سایر نقاط بدن می‌شود.
کوتاه کردن بیش از حد ناخن‌های دست و یا پا به نحوی که منجر به آسیب و زخم در بافت نرم و یا پوست شود، پوشیدن کفش‌های نامناسب، صدمات مکرر به پا، تماس با وسایل گرمایشی، سوختن پا و یا دست، عمیق شدن ترک‌های دست و پا و صدمات حاصل از اشیای برنده، نوک تیز، فلزی و آلوده از عمده عوامل ایجاد کننده زخم پا و یا دست در بیماران دیابتی است.
زخمهای دیابتی چهار مرحله دارند که صرفاً بیمارانی را که دچار زخم مرحله یک هستند و هنوز زخم آشکار ندارند را می‌توان به صورت سرپایی و با انتی بیوتیک خوراکی درمان کرد و در مراحل بعدی زخم، بیمار باید حتماً در بیمارستان بستری شده و ضمن کنترل دقیق قند، شستشو، پانسمان و درمان با آنتی بیوتیک وریدی صورت پذیرد.
بیماران دیابتی باید به شدت از پاها و دست‌های خود محافظت کنند، قند خون خود را کنترل کنند، روزانه پاها و بین انگشتان خود را شستشو دهند، مرتب پاهای خود را با وازلین چرب نگه دارند، کفش مناسب بپوشند و در صورت مشاهده هرگونه زخم سریعاً به پزشک مراجعه کنند. هرگونه تعلل و تاخیر در مراجعه به پزشک و مراکز درمانی در بیماران دچار زخمهای دیابتی میتواند فاجعه آفرین باشد.
